شاید باغبان چشمش همیشه به آسمان باشد و گوشش به هشدارهای هواشناسی اما گاهی تگرگ واقعا در عرض چند دقیقه یا به شکوفه‌ها آسیب می‌زند یا به میوه‌های سردرختی.
خسارات تگرگ در چند سال اخیر به باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی استان آذربایجان‌شرقی و آذربایجان‌غربی بسیار گسترده بوده است. به‌طور نمونه، چندی پیش بود که تاکداران ملکانی به‌علت بارش تگرگ متحمل خسارت 95درصدی شدند تا جایی که صندوق بیمه محصولات کشاورزی آذربایجان‌شرقی میزان این خسارت را 100میلیارد ریال اعلام کرد. البته مدیر جهادکشاورزی ملکان میزان خسارات تاکستان‌ها را از بارش تگرگ در شهریورماه گذشته حدود 280میلیارد ریال بیان کرد، چراکه به عقیده وی بیش از 40هزار تن محصول انگور به ارزش 280 میلیارد ریال از بین رفت. در اواسط تابستان امسال نیز فرماندار چاراویماق گفت: بارش تگرگ 10میلیارد ریال به مزارع گندم و تاسیسات این شهرستان خسارت وارد کرد.
تیرماه سال‌جاری در بستان‌آباد هم در عرض یک‌ساعت تگرگی به میزان 10سانتی‌متر بارید و با سفیدپوش کردن زمین‌های کشاورزی و باغ‌ها خسارات وسیعی را برجای گذاشت. در سال زراعی 90-89 فقط بارش تگرگ به بخش کشاورزی شهرستان میانه آذربایجان‌غربی 960میلیارد ریال خسارت وارد کرد. در همین سال خسارت تگرگ به شهرستان ماکو بیش از شش‌میلیارد ریال اعلام شد. کارشناسان اعلام می‌کنند که فقط کافی است به میزان 10میلی‌متر تگرگ ببارد تا خسارات میلیاردی به بار آید؛ چراکه از یک‌سو نیروی تگرگ بیش از قطرات باران است و از سوی دیگر همیشه در زمانی کوتاه یکباره همه را غافلگیر می‌کند. این در حالی است که بارها در استان‌های آذربایجان‌غربی، آذربایجان‌شرقی، اردبیل، زنجان، قزوین و البرز میزان بارش تگرگ به بیش از 35میلی‌متر رسیده است.
حالا یک‌سالی می‌شود که خبرهایی به گوش می‌رسد که دوباره امید باغبان‌ها را در برخی از مناطق کشور زنده می‌کند؛ دستگاه‌هایی در استان آذربایجان‌غربی نصب شده‌اند که از بارش تگرگ جلوگیری می‌کنند. اوایل‌ماه جاری نیز رئیس سازمان جهادکشاورزی استان آذربایجان‌شرقی از امضای قرارداد خرید دستگاه‌های ضدبارش تگرگ با کشور ارمنستان خبر داد. به همین‌خاطر از سازمان جهادکشاورزی آذربایجان‌شرقی چگونگی کار این دستگاه را جویا شدیم.
سازمان جهادکشاورزی این استان اعلام کرده است که این دستگاه‌ها می‌توانند ابرها را در شعاعی حدود 500متر تحت‌تأثیر قرار داده و هرکدام از آنها قادر است بیش از یکصد هکتار از اراضی اطراف خود را زیر پوشش قرار دهد. دستگاه ضدبارش تگرگ با استفاده از گاز بوتان و پروپان کار می‌کند و تا 12کیلومتر برد دارد و می‌تواند از طریق شلیک امواج صوتی به داخل توده ابرهای تگرگ‌زا، از بارش تگرگ جلوگیری و آن را تبدیل به باران کند. طبق اعلام سازمان جهادکشاورزی استان آذربایجان‌شرقی، مرکز نوآوری باروا ارمنستان مدعی است که این دستگاه به‌صورت کنترل از راه دور کار می‌کند و حتی می‌توان با استفاده از تلفن همراه و ارسال پیام کوتاه آن را فعال کرد.
البته با وجود آنکه مرکز ارمنستانی اعلام کرده که این سیستم‌ها قادرند ابرهای تگرگ‌زا را به‌صورت خودکار شناسایی کرده و با تولید امواج ضربه‌ای کافی برای تأثیر روی ابرها در ارتفاع 10کیلومتر، با هدف جلوگیری از بارش تگرگ عمل کنند اما رئیس جهادکشاورزی استان آذربایجان‌شرقی عنوان کرد که دستگاه‌های نصب‌شده هنوز هوشمند نیستند و هنگام بارش باید به‌صورت دستی آنها را فعال کرد. وی دستگاه‌های هوشمند را مفیدتر قلمداد کرده و گفت: در آینده باید از دستگاه‌های هوشمند بهره ببریم. مسعود محمدیان با بیان اینکه به‌هرحال این دستگاه‌ها در فصل بارش تگرگ، نتیجه مطلوبی در جلوگیری از بارش تگرگ در مزارع استان دارند افزود: بررسی گروه‌های کارشناسی برای خرید دستگاه‌های باران‌زا و مولد باران در دستور کار نمایندگان استانداری و شرکت آب منطقه‌ای قرار گرفته است.
ایوب ایرانی فام، معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی استان نیز گفت: هیأت ارمنستانی در بازدید از باغات پایاب سد ارسباران، ضرورت نصب سیستم‌های ضدتگرگ در این منطقه را یادآور شد که امیدوارم با امضای تفاهمنامه و قرارداد خرید بتوانیم آنها را در اراضی شهرستان‌های جلفا، کلیبر و خدافرین نصب کنیم.
همچنین اگرچه بیم آن می‌رود که گازهای منتشر شده از این دستگاه مشکلاتی را برای محیط‌زیست به‌وجود آورد اما پروفسور وارطانیان، رئیس مرکز نوآوری باروا از استان آرماویر ارمنستان در این‌باره گفت: امواج شوک تولید شده توسط این روش کاملا بی‌خطر برای محیط‌زیست ازجمله پرندگان، هواپیما، و... بوده و پس از رفع خطر بارش تگرگ، دستگاه خودبه‌خود خاموش می‌شود.
